In de schijnwerpers van vergrijzende samenlevingen en een toenemend aantal ouderen wereldwijd, staat de betaalbaarheid van ouderenzorg centraal als een cruciaal maatschappelijk vraagstuk. Terwijl de levensverwachting stijgt en medische vooruitgang ouderen in staat stelt langer actief te blijven, worden we geconfronteerd met de uitdaging om kwalitatief hoogwaardige zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. En dat is net een essentieel onderdeel van onze missie: zorg verstrekken aan een correcte en maatschappelijk verantwoorde prijs.
WANKELENDE TOEGANKELIJKHEID VAN OUDERENZORG
Onze hoofdambitie is elke bewoner en zorgvrager een zo goed en zo gelukkig mogelijk leven bezorgen, rekening houdend met ieders eigenheid. Gedreven door onze inspiratiebron streven we ernaar om zorg open te stellen voor elke zorgafhankelijke oudere, waarbij prijs geen belemmering mag vormen voor de toegankelijkheid van de zorg. Ook doelgroepen die uit de boot dreigen te vallen willen wij in onze wzc’s met goede en warme zorg omringen, aan een betaalbare en sociaal verantwoorde prijs.
In de huidige economisch-politieke context staat dit kerndoel, de hoogte van de dagprijs en de toegankelijkheid van ouderenzorg meer dan ooit onder druk. Ouderenzorg dreigt te evolueren van een gegarandeerde basisbehoefte voor elke zorgafhankelijke ouder naar een dienst die slechts een deel van de bevolking zich financieel kan veroorloven. De stijging van de bouwprijzen en de rentevoeten hebben een bepalende impact op de stijging van de dagprijs boven de financiële draagkracht van een groot deel van de bevolking.
Deze dagprijs die een bewoner betaalt in een woonzorgcentrum bestaat uit volgende componenten:
- de personeelskost (het niet door de onderheid gefinancierde deel)
- de niet personeelskost (voeding, energie, onderhoud, administratie, verpleging)
- de bouwkost (de financieringslast van de bouw).
- de marge (teneinde op termijn terug een nieuwe bouw te kunnen financieren)
- een overheidstegemoetkoming voor de financiering van de bouw.
TWEE NIEUWBOUWPROJECTEN, TWEE PRIJZEN
Onder impuls van de oorlog in Oekraïne, staan alle componenten van de dagprijs sterk onder druk, niet in het minst als we spreken over de bouwkost. In amper drie jaar steeg de bouwkost met meer dan 40% en de rentetarieven evolueerden na een lange periode van 1% naar 3,5%. Om de effectieve impact van de rentestijging en stijgende bouwkosten op de dagprijs te achterhalen, vergelijken we de reële data van twee bouwprojecten.
Woonzorgcentrum de Lichtervelde in Eke telt 208 eenpersoonswoongelegenheden en 13 ruime woongelegenheden voor echtparen. De startfase van de werken dateert van het voorjaar 2020 en in juni 2022 ruilen de 230 bewoners hun oude stekje voor een splinternieuw verblijf in de nieuwbouw. De totale investering bedroeg 32,34 miljoen, wat neerkomt op een bouwprijs all-in/m² van €2.085,24. De kapitaalaflossing per dag bedroeg toen €12,74.
Woonzorgcentrum Sint-Jozef in Assenede realiseert momenteel een nieuwbouw van 120 kamers en 12 assistentiewoningen. De eerste steen wordt gelegd in december 2023, met de voorziene ingebruikname in de zomer van 2026. De totale investering zal 28,12 miljoen euro bedragen, wat neerkomt op een bouwprijs all-in/m² van €2.761,84. Een stijging van maar liefst 32% op amper 3 jaar tijd. De kapitaalsaflossing per dag steeg in 2023 naar €18,63, een stijging van €5,89 per dag.
Daarnaast was de lage rentevoet de laatste jaren een onrechtstreekse bron van financiering van de bouwprojecten, die nu wegvalt door de fundamentele stijging. Ook dit kunnen we staven met harde cijfers: de rente per dag in 2020 bedroeg €0,97, terwijl dit in 2023 stijgt tot €9,82. Het effect van de rentestijging op het gestegen kredietvolume bedraagt dus €8,84 per dag.
De gestegen bouwprijs en het rente-effect samen zorgen voor een stijging van €14,73 per ligdag, ofwel €450 per maand. De totale dagprijs van een nieuwbouw in 2023 loopt zo op tot 90 euro per ligdag, ofwel €2.750 per maand. Een onheilspellend bedrag dat de toegankelijkheid van ouderenzorg in gedrang brengt.
ALS ER GEEN EXTRA FINANCIERING KOMT…
De realisatie van de bouwprojecten in huidige economische omstandigheden is een grote uitdaging. Onder impuls van de privatisering van de ouderenzorg bouwde de overheid de financiering van de bouw sterk af, terwijl de veelheid aan wetgevingen op vlak van bouw net kostprijsverhogend werken. De stijging van de bouwprijzen en rentevoeten hebben daarenboven tot gevolg dat het deel ten laste van de dagprijs steeg met €14,73 per ligdag de laatste jaren. De subsidie per ligdag voorzien vanuit de overheid voor de bouw steeg amper over die periode van 5,14 euro naar 6 euro, deze stijging is nihil in vergelijking met de gestegen kost.
Voor de coronacrisis bedroeg in onze vzw de standaardprijs voor een nieuwe kamer maximaal 65 euro, een sociaal verantwoorde prijs. Indien er geen extra financiering komt van de overheid zal…
- … de dagprijs van een standaard éénpersoonskamer evolueren naar 90 euro, een dagprijs die tot meer dan het dubbele van het maandelijks pensioen kan bedragen.
- … een bewoner op maandbasis 2.750 euro moeten betalen voor een nieuwbouw standaard kamer, aan te vullen met bijkomende kosten zoals medicatie en ziekenhuiskosten.
- … de betaalbaarheid en toegankelijkheid van ouderenzorg – wat een basisbehoefte is – in gedrang komen voor een groot deel van de Belgische bevolking. Dit is in strijd met onze sociale doelstelling.
- … de dagprijs van een nieuwbouw standaard kamer gemiddeld 15 euro hoger liggen dan bij omliggende wzc’s, waardoor nieuwbouwprojecten niet concurrentieel zijn en initiatiefhouders ervan zullen weerhouden om het project op te starten.
Naast een rentesubsidie is het verdubbelen van het infrastructuurforfait noodzakelijk om de meerkost van de gestegen bouwprijzen in te dekken en een nieuwbouw financieel haalbaar, concurrentieel en betaalbaar te houden.
VRAAG NAAR DE OVERHEID
Bij Zorg-Saam wensen we als sociale ondernemers ons deel van de inspanningen te leveren: met waardegedreven ondernemerschap, een deugdelijk bestuur, een transparant financieel beleid, een efficiënte organisatie, het creëren van schaalvoordelen, … alles in functie van de betaalbaarheid en de kwaliteit van zorg van onze bewoners. Maar we doen ook een oproep naar de overheid om hun deel van de inspanningen te leveren in functie van de betaalbaarheid van de ouderenzorg voor onze huidige en toekomstige bewoners.