De maaltijd is vaak het belangrijkste – en leukste – moment van de dag, want eten zorgt bij velen voor getriggerde smaakpapillen, een klein geluksmomentje en een positieve ervaring. Maar mensen met kauw- en slikproblemen dreigen die eetlust te verliezen, met gevaar tot ondervoeding als gevolg. Het is een gekende uitdaging in de ouderenzorg, door de vergrijzing kampt namelijk tot 70% van de 75-plussers in België met ondervoeding en 33% van de 80-plussers komt in aanraking met dysfagie of slikstoornissen. Woonzorgcentrum De Regenboog in Zwijndrecht blijft niet bij de pakken zitten en vat de koe bij de hoorns door innovatief Lepelbrood aan te bieden voor iedereen die moeite ondervindt met eten. Daarmee zijn ze de eerste zorgvoorziening in België die het innovatieve Lepelbrood aanbiedt. En dat is nog maar het begin…
UITDAGINGEN BIJ SLIKPROBLEMEN
Aangezien mensen met slikproblematieken gemiddeld slechts ¼ van de normale hoeveelheid eten, ondervinden ze moeilijkheden om voldoende voeding op te nemen. Dit betekent dat de kleine volumes alle benodigde eiwitten, vitamines, mineralen en calorieën moeten bevatten om het nutritioneel evenwicht te behouden. Voor gezonde personen is dagelijks 0,8 g eiwit/kg lichaamsgewicht voldoende, maar bij verzwakte of zieke personen bedraagt de dagelijkse eiwitbehoefte 1,2 à 1,5 g eiwit/kg lichaamsgewicht. “Onze bewoners met dysfagie hebben evenveel recht op kwalitatieve, lekkere voeding met de juiste voedingswaarden”, vertelt Lieve Van der Paelt, directeur bij wzc De Regenboog. “Hoewel we spreken over een klein segment mogen we het belang absoluut niet minimaliseren. Ons aanbod gemixte voeding kon een upgrade gebruiken, dus zochten en vonden we een geschikte oplossing bij Gastromeals, de sociale coöperatie achter Spoon It, die broodmaaltijden aanbiedt voor onze bewoners die moeite hebben met eten.”
INNOVATIEF LEPELBROOD TO THE RESCUE
Samenwerking met Gastromeals van start
Gastromeals is de officiële spin-off van CRIGA, het 'Center for Research and Innovation in Gastrology & Primary Food Care’, een non-profit organisatie die al meer dan een decennium de stille motor is achter verscheidene initiatieven voor innovatieve voeding voor de zorg. Ze zet samen met universiteiten en kenniscentra in Europa projecten op en voert onderzoek uit.
“Het Spoon It Lepelbrood wordt gemaakt van vers brood en is beschikbaar in verschillende texturen met diverse toppings, zonder stukjes en aangepast in viscositeit, zodat ze niet plakken in de mond’, legt Beni Van Dam uit, sales en marketing specialist bij Gastromeals. “Het biedt een goede basis voor de bewoners in wzc De Regenboog die belang hebben bij voldoende inname van eiwitten en calorieën. Een ontbijt met Lepelbrood, gemaakt met 20 g volkoren Lepelbrood, 80 ml volle melk, 20 g Spoon It pindakaas en 50 g Griekse yoghurt, bevat bijvoorbeeld 270 kcal. Eén portie levert maar liefst 10,75 g eiwitten op en de volkoren variant bevat 8% vezels, wat het een goede bron van natuurlijke vezels maakt.”
“Dankzij de wetenschappelijke onderbouwing van Spoon It hebben we niet lang getwijfeld. We kopen de ingrediënten aan en onze chefkok, die de opleiding ‘chef gastro-engineering’ heeft gevolgd, gaat ermee aan de slag. De versterkte rol van de chef is uniek aan hun aanpak”, vult Lieve aan. “Dankzij Gastromeals hebben we bruikbare handvaten om eten met textuursensatie en extra smaak te bereiden voor onze bewoners met slikstoornissen."
“Het Lepelbrood is niet alleen gezond, voedzaam en veilig lepelbaar, het is ook eenvoudig om te bereiden en het wordt verpakt in een aantrekkelijk jasje. Want geef toe, een streling voor het oog smaakt des te beter. De bewoners verdienen dat", vult Martijn van Gemst, Chef gastro-engineering Lt van Gastromeals, aan.
Innovatieve textuur IGADY
“We bieden het Lepelbrood aan in twee verschillende texturen, gebaseerd op de IGADY-matrix, een perfecte aanvulling op de IDDSI-kwalificaties. IGADY - Innovatieve Gastrologische Aanpak Dysfagie - beschrijft de minimale benodigde tongkracht voor het slikken van het gerecht en de maximale partikelgrootte die in de maaltijd voorkomt”, aldus Beni. De IGADY-matrix zet met andere woorden klinische metingen om in culinair relevante data en is bedoeld om gegevensuitwisseling tussen medici en paramedici enerzijds en professionele chefs in de zorg anderzijds te verbeteren. “Al onze Spoon It-gerechten dragen een verwijzing naar deze IGADY-matrix. Als je de vergelijking wil maken tussen Spoon It en IDDSI kunnen we dit per gerecht bekijken:
- Spoon It Lepelbrood wit en volkoren - Droog 10-1 is vergelijkbaar met een IDDSI-niveau 4. Op de verpakking staat dat het Lepelbrood dient aangemaakt te worden met 40 of 80 ml vloeistof naargelang de portiegrootte. In functie van de gewenste vloeibaarheid kan dit opgedreven worden tot respectievelijk 80 of 120 ml. Bij deze hogere toevoeging van vloeistof bekom je Lepelbrood op IDDSI niveau 3.
- Spoon It Lepelbrood wit en volkoren - Droog 10-2 is vergelijkbaar met een IDDSI-niveau 4 en IDDSI-niveau 5. Hier ligt de smaaksensatie veel hoger voor de gebruiker. Het is aan te raden om te testen welke variant het best aansluit bij welk slikprobleem.
- De Spoon It Toppings hebben een IGADY-parameter van 10-1, aangeboden zonder partikels. De viscositeit is aangepast om niet te kleven in de mond en past perfect bij alle bovenstaande lepelbroodvarianten en bijhorende IDDSI-niveaus.”
UITBREIDING GAMMA OP DE PLANNING
“Momenteel bieden we in ons woonzorgcentrum uitsluitend het Lepelbrood aan, maar dat is nog maar het begin. Onze bewoners met slikproblematieken verdienen een even uitgebreide menukeuze, die kwalitatief hoogstaand is en waarvan we de voedingswaarden perfect kunnen achterhalen. Hoe leuk zou het zijn als we hen opnieuw de smaak van spek met eieren of pizza zouden kunnen aanbieden? Kortom, we willen graag evolueren naar een volledig, uitgebreid gamma, zodat er voldoende keuze is. Ook dat is zorgen voor onze bewoners”, aldus Lieve.
De drang naar innovatie is bij Gastromeals sterk aanwezig en de uitbreiding van het gamma is dan ook primordiaal. “Binnenkort brengen we aanvullend lepelkoekjes op de markt met vanillesmaak, ideaal als tussendoortje. En er zitten nog andere ideeën in de pijplijn, zoals Spoon It+, Lepelbrood met nóg meer eiwitten en kant-en-klare producten.”
Schoolvoorbeeld van win-winsituatie
Woonzorgcentrum De Regenboog is de eerste zorginstelling in België die van start is gegaan met het Lepelbrood. “Dankzij hen kunnen wij als start-up de faciliteiten van een grote voorziening gebruiken. We vergelijken het met een living lab, waarbij we uitgewerkte (toekomstige) innovaties kunnen aanbieden en met wederzijdse feedback aanpassen, om in onderling overleg en in co-creatie tot de beste resultaten te komen”, aldus Beni.
“Voor De Regenboog is de samenwerking ook een mooie surplus. De bewoners werden van bij het begin betrokken bij het verhaal en waren onze belangrijkste juryleden”, vult Lieve aan. “Op de bewonersraad werden ze samen met familieleden uitgenodigd om het Lepelbrood uit te testen en dat werd uitsluitend positief onthaald. Getest en goedgekeurd, dat is een mooie start voor hopelijk nog veel mooiere toekomstplannen.”